Windmolens stilgelegd wegens te veel kernenergie? Niet zo snel

Groot nieuws in energieland vorige week met een reeks krantenartikelen als gevolg. Nog nooit produceerden de windmolens in dit land zoveel stroom, maar tegelijk liet energiebedrijf Eneco weten dat windpark seamade op 11 maart gedurende een uur ‘bijna volledig werd stilgelegd’ omwille van negatieve prijzen. Onmiddellijk werd ook met een vermanende vinger naar de kerncentrales gewezen die ‘teveel’ energie zouden leveren. Uiteraard met de obligate boodschap dat de kerncentrales maar best snel sloten en moesten worden vervangen door gascentrales.

Het werd ’s middags gretig opgepikt door minister Tinne Van der Straeten die nog maar eens een reden zag om nucleair in te wisselen voor een gasvloot. Het leest als een één-tweetje waar de gemiddelde eersteklasser de supporters wild mee krijgt. Dat het kabinet Van der Straeten een goede verstandhouding heeft met Eneco is bekend, maar kritisch zijn is natuurlijk ook niet verboden.

De brandende vraag is natuurlijk: klopt dat verhaal? Werden de windturbines op zee uitgeschakeld omdat er teveel kernenergie werd geproduceerd?

Heel wat energiespecialisten dachten er het hunne van. Om te beginnen was er inderdaad sprake van negatieve prijzen op de elektriciteitsmarkt en wie rechtstreeks stroom kocht op die markt, kon gedurende een aantal uren inderdaad betaald worden om te verbruiken. Hoewel tussen 7 uur en 9 uur de stroomprijzen nog in de buurt van 50 euro/MWh stonden (hoogste cijfers van die dag), gingen ze van 11 uur tot 16 uur helemaal in het rood (tot -51,50 euro). Dat klopt dus. Het klopt ook dat er vorige donderdag windmolenparken afgeschakeld. Tussen 7 uur en 10.30 uur draaiden de windmolens op zee bijna allemaal op een laag pitje en schakelden ze terug naar ongeveer 40 procent van hun vermogen. De windmolens gingen dus massaal minder produceren. Alleen deden ze dat vreemd genoeg op het moment dat de stroomprijs het hoogste was en begonnen ze terug volop te produceren… toen de prijzen negatief werden. Dat minder produceren had dus duidelijk een andere reden. Volgens een journalist van De Tijd die werd benaderd, was het terugschakelen door Eneco tussen 7 uur en 12 uur enkel te wijten aan veiligheidsmaatregelen. Om de windturbines te beschermen tegen te hoge windsnelheden werden die letterlijk deels uit de wind gezet. Tussen 12 uur en 13 uur werd er volgens diezelfde journalist 80 MW van het Seamadepark afgeschakeld omwille van negatieve prijzen. Da’s zowat 16 procent van dat windpark (of 3,5 procent van de totale offshore wind), nogal mager om dit ‘bijna volledig stilgelegd’ te noemen. Wie de grafieken van Elia erop naslaat, merkt dat terugschakelen overigens niet eens op. De link met de kerncentrale? Niet zo duidelijk.

Wat was er dan wel aan de hand? Verschillende zaken gebeurden tegelijk. Minister Tinne Van der Straeten moest kort voor middernacht in de plenaire vergadering toegeven dat er wel wat andere dingen niet in de haak waren. Niet alleen de stroomverbinding met Duitsland (Alegro) was buiten dienst, maar ook de marktkoppeling was niet beschikbaar. Dat systeem zorgt ervoor dat we zo optimaal mogelijk stroom kunnen uitwisselen met onze buurlanden… werkt die koppeling niet goed, dan maken we niet optimaal gebruik van die stroomverbindingen met het buitenland en voeren we te weinig stroom in of uit. Dat heeft onmiddellijk een grote impact op de marktprijzen. Daardoor kon tot 4.000 MW minder stroom worden uitgewisseld, het vermogen van zowat onze vier jongste kerncentrales. Ondanks het feit dat men in het buitenland nog duurdere en koolstofrijke stroom moest gebruiken (in Duitsland draaide er zowaar nog bruinkool), hadden we hen met de 12 GW aan klimaatvriendelijke stroom die we produceerden, perfect uit de nood kunnen helpen. Het resultaat was geen comfortabele situatie, maar het had nog een stuk erger kunnen zijn. Als exact hetzelfde probleem zich voordoet wanneer dit land tijdens een koude, donkere én windstille week op invoer aangewezen is, is niet kunnen invoeren potentieel desastreus. Verbindingen met het buitenland zijn een tweesnijdend zwaard en wellicht was dat het échte energienieuws vorige week. De niet-gestelde vraag is dus duidelijk: hoe robuust is de aansturing van onze interconnectiecapaciteit en waarom blijft het hierover stil bij Elia?

Waarom dan toch die uitlating van Eneco? Daar heeft vandaag iedereen het raden naar. Het bedrijf deed al eerder wat wenkbrauwen fronsen toen ze vorig jaar paginagrote advertenties liet publiceren om de nietsvermoedende lezer voor de keuze stellen of men windenergie dan wel kerncentrales verkoos. Opvallend, want het is geen geheim dat Eneco, weliswaar onder een andere naam, een vergunning op zak heeft om een grote gascentrale (870 MW) te bouwen in de buurt van Charleroi. Des te meer productiecapaciteit Tinne Van der Straeten straks laat veilen in het capaciteitsmechanisme, hoe groter de kans dat Eneco die gascentrale effectief kan gaan bouwen en daar ook bijkomend voor betaald wordt. Het langer open houden van kerncentrales heeft uiteraard exact het omgekeerde effect.

Energiejournalisten lieten in alle openheid weten dat er meer dan een poging bij hen werd ondernomen om er het onderwerp van de dag van te maken waarbij sommigen heel bewust niet hebben toegehapt. We mogen over onze energiemarkt best wat kritischer zijn over dit soort beweringen van marktspelers en toch eens onder de motorkap van zo’n persbericht gaan kijken. Maar alle kritische geluiden ten spijt gingen de artikels netjes in druk. Toch maar eens een degelijke factcheck overwegen?