De pixel in het oog van Tinne

Minister Van der Straeten deed afgelopen weekend in De Tijd nog maar eens een poging om te verantwoorden waarom ze een reeks extra C02-uitstotende gascentrales wil laten bouwen ter vervanging van perfect werkende C02-neutrale kerncentrales. Voor Groen, dat enkele jaren geleden nog uitpakte met de ambitie om ‘alle kolen- en gascentrales te sluiten’, is het verdedigen van deze extra investeringen in fossiele energie ondertussen een soort zelfkastijdingsritueel geworden. Des te meer omdat de gebruikte argumenten op gespannen voet staan met de waarheid.

Ten eerste: het Europese emissiehandelssysteem, waarbij een kostprijs wordt gegeven aan CO2, vormt volgens de minister dé sluitende oplossing voor de extra uitstoot van de gascentrales. Nieuwe centrales hier zorgen voor de sluiting van vervuilende centrales elders, luidt dan de logica. Als ecologist weet ze nochtans dat dit nonsens is. Onder andere door overschotten in het systeem, is duidelijk dat de bouw van CO2-uitstotende gascentrales in België de eerstvolgende jaren op geen enkele manier elders zal worden gecompenseerd.

Ten tweede: het statement van de minister dat de twee jongste kerncentrales slechts ‘een pixel’ vormen in het grotere energieverhaal, is opmerkelijk. Met 2GW dekken Doel 4 en Tihange 3 ongeveer twintig procent van onze totale elektriciteitsvraag. Daarmee leveren ze samen evenveel stroom als alle offshore windmolens die momenteel in dit land gepland zijn. Toch zijn deze kerncentrales volgens de minister slechts ‘een pixel’, terwijl ze de (onder de regering-Michel) geplande offshore windmolenzones consistent de hemel in prijst.  

Als we die logica van onze energieminister zouden doortrekken, kan ook de 0,28 procent die België in de totale mondiale CO2-uitstoot vertegenwoordigt worden weggezet als ‘een pixel’. De waarheid is dat het openhouden van de twee jongste kerncentrales wel degelijk een wezenlijk verschil zou maken op vlak van CO2-uitstoot. Elke ‘groene minister’ zou zich verzetten tegen een half miljoen extra fossiele wagens - laat staan bedrijfswagens - op onze wegen. Onze kerncentrales vervangen door gascentrales heeft nochtans dezelfde impact op het klimaat.

Ten derde: in zijn nieuwste boek, gebaseerd op breed overleg met heel wat topwetenschappers, besluit Microsoft-oprichter Bill Gates dat kernenergie noodzakelijk is om de klimaatopwarming niet te laten ontsporen. In het defensief gedwongen, zet de minister deze voor haar ongemakkelijke waarheid weg als ‘theoretisch’. Het is iets waar we pas in de toekomst moeten over nadenken en is niet van toepassing op ‘de Belgische situatie’, zo stelt ze.

Niets is natuurlijk minder waar. Het huidige beleid bepaalt onze toekomstige bewegingsruimte. Zo bouwt de minister de nucleaire knowhow in ons land stelselmatig af. Niet alleen door alle kerncentrales te sluiten, maar ook bijvoorbeeld door projecten van niet-nucleaire aard automatisch voorrang te verlenen bij het uitdelen van middelen uit het energietransitiefonds (een fonds dat nota bene wordt gefinancierd met de 20 miljoen euro die we jaarlijks binnenrijven dankzij het destijds verlengen van Doel 1 en 2). Bovendien lijkt ze de belangrijke bedenking van Gates naast zich neer te leggen dat elke extra gascentrale die we nu bouwen de klimaattransitie op langere termijn zal bemoeilijken. ‘Gascentrales moeten tientallen jaren draaien om rendabel te zijn, dus maken ze de nuluitstoot in 2050 moeilijker’, aldus Gates. Veel relevanter kan een citaat niet zijn voor onze Belgische situatie.

Ten vierde: toen ze nog Kamerlid was, hadden Tinne Van der Straeten en ikzelf een uitstekende werkverhouding. Ze verwees in haar stuk zelf al naar onze gezamenlijke resolutie die ervoor zorgde dat de kosten van het capaciteitsmechanisme (CRM) de elektriciteitsfactuur niet mogen verhogen. Ze lijkt echter onze daaraan verbonden eis vergeten dat de regering voor het einde van 2020 duidelijkheid moest verschaffen over de manier waarop het CRM wél betaald moet worden, net als ons pleidooi voor een uitgebreid luik aan parlementaire controlemogelijkheden. Als minister zwijgt ze bijna twee maanden na de deadline nog steeds in alle talen over de CRM-financiering en staat ze op de rem als het gaat over het transparant inlichten van het parlement. Het kan verkeren voor een partij die voortdurend beweert op een andere manier aan politiek te willen doen.

We hebben als land op vlak van energie heel wat troeven in handen. We beschikken over een stroomproductiepark met een relatief lage uitstoot en over heel wat innovatieve industriële spelers. Met een verstandige uitbouw van hernieuwbare energie gekoppeld aan de verlenging van twee kerncentrales en het opschalen van onze technologische knowhow (ook op vlak van kernenergie) zouden we een fantastisch verhaal kunnen schrijven dat goed is voor het klimaat, de portemonnee en onze economie. Maar tussen deze droom en de werkelijkheid staan niet zozeer praktische bezwaren, maar wel een minister en een paars-groene regering met een dogmatisch antinucleaire agenda die men enkel nog met schijnargumenten weet te verdedigen.